On yıl önce Dünya’dan yola çıkan Rosetta uzay aracı, içinde taşıdığı Philae yüzey aracı ile birlikte milyonlarca kilometre yol gittikten sonra ve hız almak için 2 kez Dünya’nın yanından geçtikten sonra Churyumov-Gerasimenko kuyruklu yıldızı çevresinde yörüngeye girdi.
Birkaç hafta yörüngede inceleme sürecinden sonra 12 Kasım 2014 günü Philae kuyruklu yıldızın yüzeyine indi. Philae’nin yere değer değmez fazla zaman harcamadan işe koyulması gerekiyordu. Çünkü üstündeki batarya 60 saat sonra gücünü kaybedecekti ve planlanmış deneyleri vardı.
Bataryanın şarj süresinin önceden bilindiği gerçeğini bilmeyen bazı medya kaynakları “pili bitti” diyerek sanki bir arıza varmış gibi haber verdiler. Bataryanın Güneş ışığı ile tekrar dolması mümkün ve bekleniyor ama bu süre aylar alabilir.
Philae’nin yüzeyde istendiği gibi dik durduğu anlaşıldı. Fakat bunun sağlanması için yere fırlatılması gereken zıpkınlar çalışmamış. Philae gene de 2 kez zıplayıp yere dik oturmuş. Oturduğu yerin şimdilik çukur ve çoğunlukla gölgede olması Güneş ışığı ile şarj edilmesine engel oluyor. Günde sadece 3 kez 20 dakika kadar Güneş ışığı görebiliyor. Halbuki bu süre 6-7 saat olsa çalışabilecek şarj biriktirebilecekti. Fakat kuyruklu yıldız saniyede 11 km hızla Güneş’e yaklaştıkça Philae daha çok ışık alabilir ve tekrar çalışmaya başlayabilir..
Gene de bataryanın çalıştığı sürede Philae yüzeyden önemli görüntüler ve veriler aktardı. Bilim adamlarınca bildirildiğine göre üstündeki 10 deney de çalışmaya başladı. Bunların arasında yeri delerek örnek alacak burgu da dahil. Burgunun yüzeyden alacağı örneğin analizi misyonun çok önemli bir deneyi.
İlk haberlerde deneylerin ne kadar başarılı olduğu belli değildi. Philae verilerini yukarda dönen Rosetta’ya, o da Dünya’ya iletiyor. Dünya’dan 520 milyon km. uzaktaki uzay aracından verilerin ışık hızıyla gelmesi 30 dk kadar alıyor.
Bir çamaşır makinası büyüklüğünde ve 100 kg. kütleli Philae’den yüzey fotoğrafları yanında yüzey yoğunluğu, sıcaklığı ve kimyasal yapısı ile ilgili ilk veriler alındı. Bu veriler henüz ESA tarafından açıklanmadı.
Rosetta yetkilileri zıpkınların neden çalışmadığının bilinmediğini ama bunun sonuç almaya pek etkisi olmayacak göründüğünü bildirdi. Aracın iki kez zıplamasına rağmen uzaya geri dönmemesinin ve yerde dik durmasının büyük bir şans olduğunu söyleniyor. Bir yetkili, bunun nedeni olarak belki de yüzeyin tozlu ve yumuşak bir zemin oluşturduğunu tahmin etti. Fakat aracın toz içine gömülme emaresi yok.
Aracın yüzeye çarptığında yukarı kalkan toz ve buz parçacıkları ayrıca bir deney materyali olarak çok değerli ve yukarıda dolaşan Rosetta tarafından incelenecek. Bu incelemenin diğer ilk veriler gibi çok önemli bilgiler içerdiği ve Güneş sisteminin oluşumu hakkında şimdiden yeni bulgular sağlayacağı beklenmekte.
Örneğin, bir bilgi oksijen izotoplarının oranı olacak. Acaba bu oran Dünya’daki gibi mi? Güneş’teki gibi mi? veya
değişik mi? Bu sorulara bulunacak yanıt, 4 milyar yıl önce Dünya oluşurken üstündeki suyun kuyruklu yıldızlarla geldiği tezini onaylayacak veya çürütecek.
Kuyruklu yıldızın yapısı da 4,6 milyar yıl önce Güneş sistemi oluşurken ortada olan madde yapısını anlatacak.
Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaşmayı sürdürdükçe ısınacak ve yüzeyde buharlaşmalar olacak. Birkaç ay sonra Güneş’e en yakın noktasından dönerek uzaklaşmaya başlayacak. Rosetta bu süre içinde daha 8-10 ay oradan veriler göndermeye devam edecek.
Su, buz, gazlar, diğer maddeler ve belki de varsa organik maddelerin analizi bize Güneş sisteminin ve Dünya’nın oluşumu hakkında ve belki de Dünya’da yaşamın başlangıcı hakkında bilgiler sağlayabilecek.
ESA henüz elindeki verileri açıklamadı. Yenileri de geldikçe ve bunlar açıkladıkça sürprizlere hazır, bekleyip göreceğiz.
Kaynakça:
http://www.spacedaily.com/reports/Comet_probe_in_race_against_time_to_crown_stellar_feat_999.html
