Acaba 5 milyar yıl kadar önce Güneş sistemimize bakabilseydik ne görürdük? Her halde yukarıdakine benzer bir manzara ile karşılaşırdık. Güney Amerika’daki ALMA teleskopundan (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) alınan bu görüntü, genç bir yıldız ve çevresinde yavaş yavaş oluşmaya başlayan gezegenleri göstermekte. Yeni oluşmakta olan bir güneş sistemi, merkezdeki yıldızı ve öngezegen diski ile ilk kez bu kadar açık seçik görüntülenmekte.
ALMA için her ne kadar bir teleskop dense de o bilinen optik teleskoplardan değil
Adından da anlaşılabileceği gibi, elektromanyetik tayfın milimetre ve altındaki dalgaboylarında gözlem yapıyor. 66 büyük çanak antenden oluşan bu teleskop henüz tam tamamlanmamış olmasına rağmen Eylül ayında işletilmeye başlandı.
ALMA ile yapılacak ilk gözlem için mevcut sistem en güçlü modunda çalıştırılarak boğa burcundaki HL Tauri yıldızına çevrildi. HL Tauri, yaklaşık 450 ışık yılı uzakta genç bir yıldız. Mevcut teleskoplarla ancak bir toz bulutu gibi görünüyor. Ancak ALMA tarafından sağlanan yüksek çözünürlükle, o toz bulutunun gerçekte birbirinden ayrık bir dizi halka olduğu anlaşıldı.
HL Tauri en çok bir milyon yaşında olabilir
ALMA başkan yardımcısı Stuartt Corder, genç bir Güneş sisteminin doğuşunu gösteren bu gözlemin ender görüldüğünü, çoğu Güneş sisteminin doğuşunda buradaki gibi büyük gezegen oluşturacak halkaların bulunmadığını söyledi.
ALMA bilimcilerinden Catherine Vlahakis’e göre HL Tauri en çok bir milyon yaşında olabilir.Bu gözlem gezegen oluşumu hakkındaki kuramlarda devrimsel gelişmelere yol açacak. Görünen halkalar gezegen oluşumunun şimdiye kadar düşünülenden çok daha çabuk ilerlediği fikrini vermekte.
HL Tauri gibi genç yıldızlar gaz ve ince toz bulutlarının yoğun olduğu bölgelerde oluşuyor
Kütle çekim kuvveti ile sıkışan gaz ve tozlar yeterince yoğunluğa ulaşınca fisyon tetikleniyor ve ışık saçan bir yıldız doğmuş oluyor. Çevredeki diğer gaz ve tozlar halka olarak dönmeye devam ederken zamanla onlar da küçük büyük parçalar halinde birbirleri ile birleşiyorlar, yoğunlaşıp, gezegen, kuyruklu yıldız, asteroid ve diğer göktaşlarını oluşturuyorlar.
Güneş sistemlerinin oluşumu hakkında sağlanan böyle gözlem ve bilgiler, kendi Güneş sistemimizin ve özellikle Dünya’nın oluşumu hakında bizi aydınlatmakta. Büyük bir mühendislik harikası sayılabilecek ALMA’nın yüksek çözünürlüğü Hubble uzay teleskopunu geçmekte. ALMA’dan sağlanacak yeni gözlemlerin, evreni anlamamızda yeni buluşlara yol açacağına inanılmakta. Bilimania web sitemizde ALMA hakkında ve ALMA kaynaklı başka haberlere aşağıda ulaşabilirsiniz
